منظور از ویرانی بقیع واقعه ای است که پس از محاصره مدینه در شوال سال 1344 هجری قمری رخ داد و قبرستان بقیع و قبور آن به فتوای مفتیان مدینه و به دست شیخ عبدالله البلیهد، قاضی سعودی، ویران شد. از جمله بارگاه چهار امام شیعه: امام حسن (ع)، امام سجاد (ع)، امام باقر (ع) و امام صادق (ع). وهابیان دو بار، ابتدا در سال 1220 هجری قمری و در حمله مجدد وهابیان در ۸ شوال سال ۱۳۴۴ تخریب شده و آرامگاه امامان بقیع ویران گردید، که به این روز یوم الهدم می‌گویند. حکومت وقت ایران در واکنش به تخریب اماکن مقدس مسلمانان، یک روز را عزای عمومی اعلام کرد و به رسمیت شناخته شدن عربستان سعودی به عنوان کشوری نوپا، به مدت سه سال به تعویق افتاد.
ماجرای تخریب قبور ائمه از زبان علامه طهرانی
ماجرای تخریب قبور در کتاب امام شناسی اثر علامه طهرانی اینگونه آمده است که:
وهابیون با لشگرى به کربلاى مُعَلَّی حمله کردند؛ و مردم آنجا را محاصره نمودند؛ و تنها در یک روز متجاوز از پنج هزار نفر کشتند؛ و أشیاى قیمتى حرم مطهّر را به غارت بردند؛ و بعدا در حرم مطهّر وارد شده؛ ضریح چوبى را که از نفایس بود کندند؛ و خرد کردند؛ و روى قبر مطهّر از آن چوب‌ها آتش افروختند.
در روز هشتم ماه شوّال 1345 هجرى قمرى، تمام بقاع متبرّکه و مشاهد مشرّفۀ ائمّه بقیع حضرت إمام حسن مُجْتبى، و حضرت إمام زین العابدین، و حضرت إمام محمد باقر، و حضرت إمام جعفر صادق علیهم السّلام را با بقیّۀ بقاع از قبور دختران رسول الله، خانه و قبور تمامى أصحاب و تابعین و أرحام و أزواج رسول الله، و صلحاء و أبرارى که از حَدِّ إحصاء بیرون است؛ همگى را خراب و با خاک یکسان کردند.
وهّابیّه در نظر داشتند با تقارن انهدام این قبور، قبر رسول خدا را خراب کنند؛ و کعبه را نیز خراب کنند؛ و با دستاویز به آنکه بوسیدن و دور زدن بر گرداگرد سنگ‌ها شرک است، خانۀ خدا را منهدم نمایند، ولى از ترس سایر مسلمین از فرق عامّه، جرأت نکردند؛ أمّا هدم این دو مکان مقدّس در نقشۀ ایشان است، و به محض آنکه خیالشان از جانب کشورهاى إسلامى، آسوده گردد، دست به این جنایت مى‌آلایند.
اهمیت بقیع و جایگاه آن در اسلام
بقیع مهم ترین قبرستان مسلمانان مدینه در زمان پیامبر اسلام بود.
مرقد امامان شیعه، بیت الاحزان و چند قبر دیگر در سال 1297 هجری قمری در قبرستان بقیع واقع شده بود. این بناها پس از اولین حمله وهابی ها، ویران شد، اما پس از بازپس گیری مدینه از دست وهابی ها، به دستور محمود دوم، پادشاه امپراتوری عثمانی، مجددا بارگاهی برای آنها ساخته شد.
پیش از انهدام کامل بقیع، نوشته اند که قبور چهار امام شیعه در یک بقعه بوده، اما قبور هر یک از آنها معلوم بوده است. ایاز خان قشقایی همچنین از وجود مقبره ابراهیم پسر پیامبر و عبدالله بن جعفر طیار در بقیع سخن گفته و در کوچه ای نزدیک بقیع قبور منسوب به صفیه عمّه پیامبر، عاتکه دختر عبدالمطلب، ام البنین مادر حضرت عباس و چند تن دیگر از خاندان بنی هاشم وجود داشته است.
اعتراضات در پی تخریب بقیع
در پی تخریب بسیاری از بناها و زیارتگاه ها، نارضایتی عمومی مسلمانان، سلطان عثمانی را مجبور کرد که محمدعلی پاشا را به جنگ با سعود بن عبدالعزیز بفرستد. محمد علی پاشا حاکم مصر در 18 رجب 1223 هجری قمری یا 1232 هجری قمری لشکری را به فرماندهی پسرش ابراهیم پاشا برای مبارزه با وهابیان فرستاد. آنها، مدینه را محاصره کردند و بسیاری از وهابیان را کشتند یا اسیر کردند. سعود بن عبدالعزیز شکست خورد و تلاش او برای متقاعد کردن محمد علی پاشا به عدم اعزام او و یارانش نزد سلطان عثمانی نتیجه ای در پی نداشت.
درنتیجه پس از فرستاده شدن آنها نزد سلطان عثمانی، همگی در استانبول اعدام شدند. هرچند وهابیت همچنان در بین فرزندان و اقوام او ریشه میدواند. در مرحله بعد، آنها در سال 1343 قمری، آنان در بدنه سیاسی عربستان چیره شده و با نفوذ و امال قدرت، به تخریب اماکن مذهبی پرداختند.
در حمله دوم وهابیان به فرماندهی عبدالله بن سعود در هشتم شوال ۱۳۴۴ق. به مدینه، دانشوران وهابی، به ویرانی گنبدها و بارگاه‌های شهر فتوا دادند. آورده‌اند که امیر سعودی در خطابه‌ای، مردم و دانشوران مدینه را واداشت تا خود به گونه مستقیم مرقدها و گنبدها را ویران کنند.
در گزارش دیگری آورده‌اند که وهابیان قاضی القضات خود، شیخ عبدالله بلیهد، را نزد دانشمندان مدینه فرستادند و در جلسه‌ای از آنها درباره ویرانی قبرها و بارگاه‌ها نظر خواستند و ادعا نمودند که دانشمندان شهر با نظر وهابیان موافق هستند.
همچنین سیدابوالحسن اصفهانی و دیگر دانشوران و بزرگان نجف و قم بر ضد وهابیان موضع تند گرفتند. آورده‌اند که گزارش ویرانی آرامگاه‌های بقیع، گریه آیت‌الله حائری ، بنیان‌گذار حوزه علمیه قم، را بر منبر درس برانگیخت و او درس خود را تعطیل کرد و بازار قم تعطیل شد.
در کنفرانس اسلامی کراچی نیز دانشورانی چون محمدحسین کاشف الغطاء و محمدتقی طالقانی، نماینده آیت‌الله بروجردی، با نماینده سعودیان گفت‌وگو نمودند و بر لزوم بازسازی آرامگاه‌های بقیع تاکید کردند.